Wat deze drie met elkaar te maken hebben kun je lezen in een prachtig boek wat vorig jaar (2020) verscheen bij uitgeverij Prometheus in Amsterdam. “Met een drukpers de oceaan over“, gaat over de koloniale boekcultuur in Nederlands-Indië van 1816-1920. Het is geschreven door Prof. Dr. E.A. (Lisa) Kuitert, hoogleraar boekwetenschap aan de UvA.

Werd er wel gelezen in Nederlands-Indië in de tijd van Pieter? Mocht alles geschreven en gelezen worden? Zijn boeken en kranten neutraal? Wat gebeurt er als er iemand anoniem een gevoelig artikel in jouw Nieuwsbode schrijft? Dan wordt je het land uitgezet.. Het overkwam boekhandelaar J.J. Nosse. In 1864 reisde hij onvrijwillig naar Nederland terug met de “Lichtstraal”.

In de 21e eeuw is de wereld een dorp. Bijna overal ter wereld kun je appen, mailen of videobellen met je werkgever of je thuisfront. Pieter en zijn kapiteins leefden in een totaal andere wereld. Ze waren voor communicatie afhankelijk van vlagseinen, telegraaf, brieven of berichten in de krant. Hoe gebrekkig en traag de communicatie verliep kun je in het brievenboek van Pieter lezen. Het gaat over zijn reizen tussen 1863 en 1867. In het Streekarchief Midden-Holland wordt het originele brievenboek veilig bewaard. (bewerkt tot boekje door Doedens en Mulder in 1986: “De bark Sebastiaan Pot en de laatste gloriedagen van de grote zeilvaart”).

In Nederlands-Indië verschenen veel scheepsberichten in de Java-bode, het Bataviaasch Nieuwsblad of de Locomotief. In Nederland werd door reders, handelaren en ook door familie de kolommen van de Nederlandse “couranten” gespeld. 

Lisa Kuitert speurde op internet naar info en een plaatje van de “Lichtstraal”. Zo kwam ze op deze site terecht. En zo kwam er weer een “spoor van Pieter” in een boek..