shadow

Een koe, een ervaren arts en.. een verbannen boekhandelaar..

Wat deze drie met elkaar te maken hebben kun je lezen in een prachtig boek wat vorig jaar (2020) verscheen bij uitgeverij Prometheus in Amsterdam. “Met een drukpers de oceaan over“, gaat over de koloniale boekcultuur in Nederlands-Indië van 1816-1920. Het is geschreven door Prof. Dr. E.A. (Lisa) Kuitert, hoogleraar boekwetenschap aan de UvA.

Werd er wel gelezen in Nederlands-Indië in de tijd van Pieter? Mocht alles geschreven en gelezen worden? Zijn boeken en kranten neutraal? Wat gebeurt er als er iemand anoniem een gevoelig artikel in jouw Nieuwsbode schrijft? Dan wordt je het land uitgezet.. Het overkwam boekhandelaar J.J. Nosse. In 1864 reisde hij onvrijwillig naar Nederland terug met de “Lichtstraal”.

In de 21e eeuw is de wereld een dorp. Bijna overal ter wereld kun je appen, mailen of videobellen met je werkgever of je thuisfront. Pieter en zijn kapiteins leefden in een totaal andere wereld. Ze waren voor communicatie afhankelijk van vlagseinen, telegraaf, brieven of berichten in de krant. Hoe gebrekkig en traag de communicatie verliep kun je in het brievenboek van Pieter lezen. Het gaat over zijn reizen tussen 1863 en 1867. In het Streekarchief Midden-Holland wordt het originele brievenboek veilig bewaard. (bewerkt tot boekje door Doedens en Mulder in 1986: “De bark Sebastiaan Pot en de laatste gloriedagen van de grote zeilvaart”).

In Nederlands-Indië verschenen veel scheepsberichten in de Java-bode, het Bataviaasch Nieuwsblad of de Locomotief. In Nederland werd door reders, handelaren en ook door familie de kolommen van de Nederlandse “couranten” gespeld. 

 

Lisa Kuitert speurde op internet naar info en een plaatje van de “Lichtstraal”. Zo kwam ze op deze site terecht. En zo kwam er weer een “spoor van Pieter” in een boek..

leuke vondst.. plaatjesalbum “Het Schip”

voorkant plaatjesalbum
voorkant plaatjesalbum

linksonder een plaatje van de "Jeannette Francoise"
linksonder een plaatje van de “Jeannette Francoise”

Natuurlijk kijk ik op fairs en boekenmarkten altijd even bij boeken over schepen..

Vorige week had ik geluk!! Voor 50 cent had ik een prachtig plaatjesalbum te pakken: “Het schip van oude tijden tot heden” van P.Hofman. Echt kompleet met alle plaatjes en supergaaf.

Maar.. toen kwam de verrassing: op blz. 31 bij de koopvaardijschepen.. een inplakplaatje van de “Jeannette Francoise”.. wat een leuke vondst!!!

De vermelding klopt niet helemaal, bij de gegevens staat dat het een viermastbark is uit het begin van de 19e eeuw, dat moet zijn einde 19e eeuw.

Helemaal in m’n nopjes ging ik naar huis..

“Goed beschouwd” 25 jaar Kapiteinshuis Pekela

het jubileumboek van het Kapiteinshuis (1990-2015)
het jubileumboek van het Kapiteinshuis (1990-2015)

kapitein Duit met zijn vrouw en de bemanning van de Jeannette Francoise

Vandaag kwam de prachtige jubileumuitgave binnen van het Kapiteinshuis, het museum van Nieuwe Pekela. Wat dat boekje te maken heeft met de site van Pieter van der Hoog? Dat kun je lezen op blz. 64 en 65. Kapitein Duit uit Oude Pekela was jarenlang gezagvoerder op schepen van reder Pieter van der Hoog. Duit was getrouwd met Jantje Schuur uit Nieuwe Pekela. Hun huwelijk bleef kinderloos en Jantje voer jarenlang mee met haar man op zijn reizen. Zij ontfermde zich over de jonge matrozen. Tijdens de schipbreuk van de 1e Geertruida Gerarda deelde ze chocola uit aan haar “jongens”.

In het Kapiteinshuis hangt het prachtige portret van Duit en zijn Jantje, wat nu afgedrukt is in de jubileumuitgave. In het museum hangt ook een ingelijste foto van de “Jeannette Francoise” en een groepsfoto van Kapt. Duit, samen met zijn vrouw en de bemanning van de JF, genomen aan boord.